🔐 تحصّن: حاصل ترکیب صبر و استظهار
«إذا فاجأك البلاء فتحصّن بالصبر والاستظهار»
یعنی: هنگامی که بلا تو را ناگهانی دربر گرفت، با صبر و استظهار، خود را سنگربندی کن.

در این بیان نورانی، تحصّن به‌عنوان حالت نهایی و مورد نظر معرفی شده است؛ اما این حالت، یک‌باره و بی‌مقدمه حاصل نمی‌شود، بلکه محصولِ دو عنصر مهم است:

۱. صبر
۲. استظهار
در نتیجه، تحصّن در این روایت، یک فرمان مستقل نیست، بلکه حالت درونی‌ای است که از رهگذر صبر و استظهار حاصل می‌شود.

🔸 معنای تحصّن

واژه "تحصّن" از ریشه "حصن" به معنای "دژ" و "قلعه‌ی محافظ" است. در این‌جا به‌صورت استعاری، به معنای ساختن یک سنگر روانی و معنوی در برابر بلای ناگهانی به‌کار رفته است.

🔹 در نگاه دینی، تحصّن یعنی:

داشتن پناهگاه درونی در برابر سختی‌ها
رسیدن به آرامش در دل طوفان
مقاوم ماندن در برابر فروپاشی روحی و ایمانی

🔸 چرا تحصّن نیاز به صبر و استظهار دارد؟
هرگاه بلایی انسان را غافلگیر می‌کند، سه واکنش ممکن است پدید آید:
1. فروپاشی: فرد دچار ترس، بی‌تابی، و واکنش‌های ویرانگر می‌شود.
2. بی‌تفاوتی: گاه انسان وانمود می‌کند که سختی‌ها مهم نیستند، اما این نوعی بی‌حسی و انکار واقعیت است.
3. تحصّن: ساختن یک قلعه درونی برای مقاومت عاقلانه و مؤمنانه در برابر رنج.

🔸 امام علی (ع) راه سوم را توصیه می‌کند؛ اما برای رسیدن به این حالت، نیاز به دو مقدمه اساسی داریم:

🟠 ۱. صبر: مهار هیجانات اولیه
«صبر» در لغت به معنای «نگه داشتن» و «کنترل» است. در برابر بلای ناگهانی، اولین کار لازم، خویشتنداری است:

حفظ زبان از شکایت و ناسزا
کنترل اندیشه از یأس و گناه
جلوگیری از واکنش‌های عجولانه یا خشم

🔹 صبر، همچون ترمزی است که از خروج انسان از مسیر ایمان و تعادل جلوگیری می‌کند.

🟠 ۲. استظهار: تقویت پشتوانه‌ها
«استظهار» از واژه «ظهر» (پشت) آمده است؛ یعنی پشت‌گرم شدن به یک نیروی کمکی یا تکیه‌گاه.
در این‌جا منظور از استظهار، آن است که انسان پس از مهار اولیه، به تقویت خود از درون و بیرون بپردازد، مانند:
دعا و توکل به خدا
یادآوری نعمت‌ها و تجربیات گذشته
تکیه بر عقل، اندیشه، یا مشورت با اهل معرفت
همراهی با افراد مؤمن، خانواده یا دوستان

🔹 استظهار، به انسان «قدرت ادامه دادن» می‌دهد، در حالی‌که صبر، مانع فروپاشی ابتدایی می‌شود.

🏰 نتیجه نهایی: تحصّن

هنگامی که انسان:
با صبر، خود را از هیجان‌های منفی حفظ کند
و با استظهار، خود را تقویت نماید
در این صورت، وارد حالتی می‌شود که امام علی (ع) آن را «تحصّن» نامیده‌اند