کپشن

امپراتوری سلجوقی، یک امپراتوری ترک‌تبار ایران، با فرهنگ ترکی-ایرانی و سنی‌مذهب بود که توسط ایل قنیق از ترکان اغوز بنا نهاده شد. گستره فرمانروایی سلجوقیان از شرق تا کوه‌های هندوکش، از غرب تا آناتولی و شام، از شمال تا آسیای میانه و از جنوب تا خلیج پارس ادامه داشت. سلجوقیان سرزمین مادر خود یعنی خوارزم به خراسان حمله کرده و سپس وارد بخش مرکزی ایران شدند و پس از آن با پیروزی بر امپراتوری بیزانس در نبرد ملازگرد، آناتولی را فتح کردند.
سلجوقیان تحت سلطنت طغرل بیک، با ایجاد تسلط سیاسی بر خلافت عباسی در بغداد، بالفعل رهبری جهان اسلام را به دست گرفتند. جد این امپراتوری سلجوق پسر دقاق بود، دقاق بزرگ‌ترین فرماندهٔ نظامی ایالت «اوغوز یبغو» بود. به دلیل مهارت وی در تیراندازی به وی لقب تیمور یالیق (کمان آهنین) داده بودند.
امپراتوری سلجوقیان در سال ۱۰۳۷ میلادی توسط طغرل‌بیگ بنیانگذاری شد. طغرل به واسطه سلجوق بیگ که یکی از سران تُرکان اوغوز بود به سلطنت رسید. سلجوقیان باعث اتحاد دوباره جهان اسلام شدند و نقش کلیدی در جنگ‌های صلیبی یکم و دوم داشتند. سلجوقیان به شدت تحت تأثیر فرهنگ و زبان پارسی قرار گرفتند و نقش مهمی در ایجاد پیوند بین فرهنگ‌های ترکی-ایرانی بودند؛ به طوری که حتی باعث انتقال فرهنگ ایرانی به آناتولی نیز گشتند. استقلال فرهنگی زبان پارسی در امپراتوری سلجوقی شکوفا شد. از آنجا که سلجوقیان، سنت اسلامی یا میراث ادبی قوی از خود نداشتند، زبان فرهنگی مدرسان فارسی خود در اسلام را به کار گرفتند، بدین ترتیب زبان و ادبیات فارسی در کل ایران رواج یافت و زبان عربی در آن کشور (به جز در آثار دینی) ناپدید شد. مهاجرت ترک‌تباران به مناطق استراتژیک مرزهای شمالی و شمال غربی امپراتوری سلجوقی برای مقابله با حملات احتمالی دشمنان خارجی سبب ترک‌سازی این مناطق شد.
سلجوقیان نقش مهمی در فرهنگ و صنعت ایران پس از اسلام داشتند، آنها مراکز آموزش عالی را تأسیس کردند و حامیان هنر و ادبیات بودند. دستاوردهای علمی در دوران سلطنت آنها توسط دانشمندانی مانند عمر خیام و امام محمد غزالی مشخص می‌شود. در دوره امپراتوری سلجوقی، فارسی به زبان ضبط تاریخی تبدیل شد، در حالی که مرکز فرهنگ زبان عربی از بغداد به قاهره تغییر یافت. تأسیس مدارس نظامیه توسط خواجه نظام‌الملک طوسی در بغداد، بلخ، نیشابور و اصفهان از کوشش‌های فرهنگی این دوره است. برنامه درسی نظامیه ابتدا به مطالعات دینی، قوانین اسلامی، ادبیات عرب و علم حساب متمرکز شده و بعداً به تاریخ، ریاضیات، علوم فیزیکی و موسیقی نیز تعمیم یافته‌است.
نویسندگان و مشاهیری مانند: عمر خیام، امام فخر رازی، امام محمد غزالی، ابوالفرج بن جوزی، شیخ شهاب الدّین سهروردی، امام الحرمین جوینی و امثال آنان نیز در این روزگار می‌زیستند.
#ترک #تورک #ایران #ایرانی #اسلام #سلجوقیان #سنی #شیعه #امام_علی #عمر #حضرت_محمد #ابوبکر #عثمان #خلیفه #امام #عرب #عربستان #مکه #مدینه #کعبه