✅ شرح و تحلیل مفهومی:
"إذا صعدت روح المؤمن إلى السّماء تعجّبت الملائكة و قالت: وا عجباً له، كيف نجا من دارٍ فسد فيها خيارُنا؟"

این روایت بیانگر عظمت و سختی دنیای مادی است؛ دنیایی که حتی موجوداتی پاک‌سرشت و مقرب مانند برخی از فرشتگان (یا شاید منظور از «خِیارُنا» بنی‌آدم‌هایی هستند که در صفای فرشتگان بودند) نیز در آن فریب خورده و منحرف شده‌اند. بنابراین، وقتی مؤمنی موفق می‌شود در چنین محیط پرآسیب و آلوده‌ای ایمان خود را حفظ کند و سالم از آن بگذرد، فرشتگان از این نجات او متعجب و متحیر می‌شوند.

این جمله دو نکته مهم را در بر دارد:

1. دنیا جای خطرناک و فریب‌دهنده‌ای است.

2. نجات با ایمان در این دنیا، کاری بسیار دشوار و ارزشمند است.

✅ شواهد روایی مرتبط:

📌 1. پیامبر اکرم (ص):

> "الدنيا سجن المؤمن و جنة الكافر."
(صحیح مسلم، حدیث 2956)

🔸 ترجمه: دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است.

🔹 این حدیث نشان می‌دهد که مؤمن در دنیا گرفتار محدودیت‌ها، آزمون‌ها و سختی‌هایی است که باید برای نجات ابدی از آن‌ها عبور کند

📌 2. امام علی (ع):

> "اعلموا عباد الله أن التقوى دار حصن عزيز، والفجور دار حصن ذليل."
(نهج‌البلاغه، خطبه 191)

🔸 ترجمه: بدانید ای بندگان خدا! تقوا دژی استوار و شکست‌ناپذیر است، و گناه دژی است سست و خوار.

🔹 پس مؤمن با پناه بردن به تقوا می‌تواند در دنیایی پر از فساد و گناه، از خود محافظت کرده و نجات یابد.

📌 3. امام صادق (ع):

> "إنّ المؤمنَ أعظمُ أجراً من الملَك؛ لأنّ الملكَ لا يُبتلى، والمؤمن يُبتلى بصنوف البلاء."
(بحارالأنوار، ج 64، ص 289)

🔸 ترجمه: مؤمن از فرشته پاداش بیشتری دارد؛ زیرا فرشته امتحان نمی‌شود، ولی مؤمن در معرض انواع بلاهاست.

🔹 این روایت به روشنی تأیید می‌کند که عبور موفق مؤمن از آزمون‌های سخت دنیوی، حتی برای فرشتگان هم عجیب و شگفت‌آور است.

📌 4. امام علی (ع):

> "ألا وإنّ الدنيا دارُ فَناء، لیسَ للدنیا حالٌ یستقیمُ فیها إلّا زالَ."
(نهج‌البلاغه، خطبه 203)

🔸 ترجمه: آگاه باشید! دنیا خانه نابودی است؛ هیچ وضعیتی در آن پایدار نیست، جز آنکه دگرگون شود.

🔹 بنابراین، عبور از چنین دنیایی و حفظ ایمان، کاری بزرگ است.

✅ جمع‌بندی نهایی:

روایت:

> "إذا صعدت روح المؤمن إلى السماء..."
بیانگر آن است که:

دنیا محل امتحان و وسوسه است.

بسیاری از برگزیدگان نیز ممکن است در آن بلغزند.

وقتی مؤمنی از آن با ایمان خارج شود، فرشتگان که از دور نظاره‌گر سختی‌های دنیا بوده‌اند، بهت‌زده می‌پرسند: چگونه این بنده نجات یافت؟

ا