✅ شرح علمی و تحلیلی
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام «تواضع للّه يرفعك»
«برای خدا فروتنی کن، [تا] تو را بلندمرتبه گرداند.»
این جمله یک قانون الهی و روان‌شناختی را بیان می‌کند:
• قانون الهی: هر که در برابر خدا فروتنی کند و غرور خویش را بشکند، خدا او را عزیز و سربلند می‌گرداند.
• قانون اجتماعی: تواضع واقعی، انسان را محبوب و مقبول مردم می‌کند، در حالی که تکبر، موجب نفرت و سقوط اجتماعی است.
از نگاه روان‌شناسی اخلاق:
• تواضع نشان‌دهنده شناخت محدودیت‌های خویش و آگاهی از عظمت حق است.
• تکبر، ریشه در جهل و ناامنی درونی دارد.
✅ ۳. شواهد روایی و قرآنی
الف) از قرآن کریم
• سوره نحل، آیه ۲۳:
«إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ»
(خداوند متکبران را دوست نمی‌دارد).
• سوره حدید، آیه ۲۰:
«وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُتَوَاضِعِينَ» (بر اساس روایات در تفسیر این آیه آمده است).
ب) از روایات
• پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله:
«مَن تَواضَعَ لِلَّهِ رَفَعَهُ اللَّهُ، وَ مَن تَكَبَّرَ وَضَعَهُ اللَّهُ»
(هر کس برای خدا تواضع کند، خدا او را بلند مرتبه می‌سازد و هر کس تکبر ورزد، خدا او را خوار می‌گرداند).
منبع: نهج‌الفصاحه، حدیث ۲۵۲۵
• امام صادق علیه‌السلام:
«إنَّ في السَّماءِ مَلَكَيْنِ مُوَكَّلَيْنِ بِالعِبادِ، فَمَن تَواضَعَ لِلَّهِ رَفَعاهُ، وَمَن تَكَبَّرَ وَضَعاهُ»
(در آسمان دو فرشته مأمور بندگان‌اند، هر که برای خدا تواضع کند او را بالا می‌برند و هر که تکبر کند، او را فرو می‌کاهند.)
منبع: کافی، ج۲، ص۱۲۴
✅ ۴. نکته‌های کلیدی و علمی
• تواضع برای خدا یعنی تواضع با نیت خالصانه باشد؛ نه برای جلب توجه یا منافع دنیوی.
• رفعت الهی می‌تواند سه بُعد داشته باشد:
• روحانی: قرب به خدا و مقامات معنوی
• اجتماعی: محبوبیت و اعتماد میان مردم
• اخروی: مقام در بهشت و رضوان الهی