📖 شرح دقیق و علمی:
متن حدیث:
إذا كانَ في الرّجلِ خَلّةٌ رائقة، فانتَظِرْ منهُ أخَواتِها.

1. مفهوم کلی حدیث:

این فرمایش بر یک اصل روان‌شناسیِ شخصیت تکیه دارد:
کسی که یک ویژگی اخلاقی نیکو دارد، معمولاً آن ویژگی تنها و منزوی نیست؛ بلکه نشان‌دهنده ساختار شخصیتی سالم‌تر، متعادل‌تر و چندساحتی است. مثلاً:
کسی که صادق است، غالباً امین و باوفا هم هست.
کسی که باوقار است، معمولاً صبور هم هست.
🔹 امام علی (ع) این نکته را به‌صورت یک قاعده به ما می‌آموزد:
وقتی نشانه‌ای از نیکی در کسی دیدی، او را تحقیر نکن یا به یک صفت تقلیل نده؛ بلکه منتظر باش که صفات مثبت دیگر نیز در او دیده شود.

2. ابعاد روان‌شناختی:

علم روان‌شناسی شخصیت نیز چنین گرایشی را تأیید می‌کند؛ به‌خصوص در نظریه‌های صفات :
شخصیت افراد یکپارچه است؛
ویژگی‌های مثبت (مانند مهربانی، صداقت، همکاری) اغلب به‌صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند.
در نتیجه، دیدن یکی از این خصلت‌ها، نشانه‌ی خوبی از وجود یا ظرفیت سایر صفات نیک است.

📚 شواهد روایی مرتبط:

✅ ۱. پیامبر اکرم (ص):

> "مَن عُرِفَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ فَتَوَقّعوا مِنْهُ أمثالَهُ"
هرکه به یک اخلاق نیکو شناخته شد، انتظار داشته باشید که اخلاق‌های نیک دیگر نیز از او سر زند.
📘 (کنز العمّال، ح ۵۷۳۸)

🔹 تطابق کامل مفهومی با فرمایش امام علی (ع).

✅ ۲. امام صادق (ع):

> "إذا رأيتَ من أخيكَ خُلقاً حَسَناً، فَزَيِّنْهُ في قلبِكَ، فإنّ اللهَ يحبُّ حُسنَ الظنّ"
اگر در برادرت خلق نیکی دیدی، آن را در دلت زیبا جلوه بده؛ چرا که خداوند حسن‌ظن را دوست دارد.
📘 (الکافی، ج ۲، ص ۲۲۰)
🔹 اشاره به گسترش دادن صفات نیک و نگاه مثبت به دیگران