سیریوس Sirius درخشان‌ترین ستاره در آسمان شب است. نام آن از کلمه یونانی Σείριος به معنای "درخشان" یا "سوزان" گرفته شده است. سیریوس تقریباً دو برابر Canopus، ستاره درخشان بعدی، درخشان‌تر است.

سیریوس یک ستاره دوتایی است که از یک ستاره رشته اصلی و یک کوتوله سفید کم‌نور تشکیل شده است. از دیرباز ستاره اصلی «سگ بزرگ» و کوتوله سفید «توله سگ» نامیده می‌شد.

♦️به عنوان درخشان‌ترین ستاره در آسمان شب، سیروس در برخی از اولین سوابق نجومی ظاهر می‌شود. طلوع آن در مقایسه با سایر ستارگان به طور قابل توجهی منظم است، با دوره‌ای تقریباً دقیقاً 365.25 روزه که آن را نسبت به سال خورشیدی ثابت نگه می‌دارد. این طلوع در 19 ژوئیه در قاهره رخ می‌دهد و آن را درست قبل از شروع طغیان سالانه نیل در دوران باستان قرار می‌دهد. به دلیل بی‌نظمی خود سیل، دقت بسیار زیاد بازگشت ستاره، آن را برای مصریان باستان مهم کرده بود، که آن را به عنوان الهه سوپدت (مصری باستان "مثلث") ضامن باروری سرزمین خود می‌پرستیدند.

♦️یونانیان باستان مشاهده می‌کردند که ظهور سیریوس به عنوان ستاره صبح، نوید تابستان گرم و خشک را می‌دهد و از این می‌ترسیدند که این ستاره باعث پژمردگی گیاهان، ضعف مردان و برانگیختگی زنان شود. همچنین یونانیان باستان تصور می‌کردند که تشعشعات سیریوس می‌تواند بر سگ‌ها تأثیر منفی بگذارد و باعث شود که آنها در طول "روزهای سگی"، گرم‌ترین روزهای تابستان، رفتار غیرطبیعی داشته باشند.

♦️رومی‌ها غروب خورشیدی سیروس را حدود ۲۵ آوریل جشن می‌گرفتند و یک سگ را به همراه بخور، شراب و یک گوسفند برای الهه روبیگو قربانی می‌کردند تا تشعشعات این ستاره باعث زنگ زدگی گندم در آن سال نشود. رومی‌ها نیز این روزها را به عنوان "روزهای سگی" می‌شناختند و تصور می‌شد که نفس نفس زدن بیش از حد سگ‌ها در هوای گرم، آنها را در معرض خطر خشک شدن و بیماری (هاری) قرار می‌دهد.

♦️در اساطیر ایرانی، به ویژه در اساطیر فارسی و در آیین زرتشت، سیریوس به عنوان تیشتریه ظاهر می‌شود و به عنوان ایزد باران‌آور مورد احترام است. علاوه بر بخش‌هایی از یکی از سرودهای اوستا، تیشتریه به زبان اوستایی و به دنبال آن تیر در فارسی میانه و نو، در حماسه فارسی شاهنامه فردوسی نیز به تصویر کشیده شده است.

♦️نام ستاره سیروس در سوره نجم ("ستاره") قرآن ذکر شده است: وَأَنَّهُۥ هُوَ رَبُّ ٱلشِّعْرَىٰ

ابن کثیر، در تفسیر خود بر این آیه، خاطر نشان کرده است که این آیه به ستاره درخشانی به نام مِرزَم الجوزاء (سیریوس) اشاره دارد که برخی از قبایل عرب پیش از اسلام آن را می‌پرستیدند.

نام غربی جایگزین آن، آشر (Aschere)، که زمانی توسط یوهان بایر استفاده می‌شد، از این مرجع عربی گرفته شده است.


#آسمان #نجوم #ستاره_شناسی #ستاره #سیریوس #کوتوله_سفید #سال_خورشیدی #مصر_باستان #یونان_باستان #روم_باستان #ایران_باستان #ستاره_پرستی #الهه_مصری #الهه_ایرانی #اوستا #شاهنامه_فردوسی #اسلام #قرآن_کریم #علمی #دانستنیها