مادام ژان دیولافوا و همسرش زوج فرانسوی که شوش را غارت کر

مادام ژان دیولافوا و همسرش؛ زوج فرانسوی که شوش را غارت کردند

مادام ژان دیولافوا همسر مارسل اوگوست دیولافوا (۱۸۴۳ـ ۱۹۲۰)، مهندس راه و ساختمان و باستان‌شناس فرانسوی از سوی دولت فرانسه برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی سه بار به ایران سفر کردند. 
اولین مسافرت آنها در سال ۱۸۸۱ به بنادر جنوبی ایران صورت گرفت. 
اشیای باستانی بیشماری بوسیلهٔ این زوج از کاخهای هخامنشی داریوش بزرگ و اردشیر دوم در شوش به موزهٔ لوور پاریس انتقال یافت، که اکنون در معرض نمایش قرار دارد.
۱۳۰ سال پیش این دو هنگام گردش در خوزستان به وجود تپه های باستانی در شوش پی بردند و هنگام بازگشت به کشورشان از مدیر موزه های ملی فرانسه خواستند تا بودجه ای را برای کاوش این تپه ها در اختیار بگذارند. 
این خواسته پذیرفته و ۳۱ هزار فرانک به آنها پرداخت شد. آنها در سال ۱۸۸۴ برای دومین بار به ایران آمدند و با پادر میانی دکتر تولوزان پزشک فرانسوی ناصر الدین شاه قاجار اجازه کاوش در شوش را به دست آوردند. طبق قرارداد قرار شد فلزاتی که کسب می شوند متعلق به دولت ایران باشد و سایر آثار نصف به نصف تقسیم شود. 
زوج فرانسوی مایل نبودند قرارداد را محترم بشمارند. آنها با فریب مظفرالملک حاکم محلی که دست نشانده ظل السلطان بود به او قبولاندند که در صورت چشم پوشی از تقسیم آثار تلاش می کنند تا دولت فرانسه چند مدال و نشان برای ظل السلطان بفرستند. 
بدین ترتیب ۳۲۷ صندوق از آثار باستانی ایران به وزن تقریبی ۵۰۰ تن از راه بندر بوشهر رهسپار پاریس شد.
کاوشهای این دو نفر از ۱۸۸۴تا ۱۸۸۶ میلادی طول کشید و در این مدت آثار کاخ های هخامنشی کشف شد. از جمله این آثار گاو سنگی بزرگی به وزن حدود ۱۲ تن متعلق به سر ستون یکی از کاخها بود. 
گفته می‌شود که هنگام انتقال اشیاء یافته شده به فرانسه مادام ژان آسیب‌های بسیاری را بر آثار بجا مانده وارد ساخته است. ژان دیولافوا در کتاب خاطراتش راجع به کاخ آپادانای شوش می‌گوید:
... دیروز گاو سنگی بزرگی را که در روزهای اخیر پیدا شده‌است با تاسف تماشا می‌کردم، در حدود دوازده هزار کیلو وزن دارد! تکان دادن چنین تودهٔ عظیمی غیر ممکن است. بالاخره نتوانستم به خشم خود مسلط شوم، پتکی بدست گرفتم و بجان حیوان سنگی افتادم. ضرباتی وحشیانه به‌ او زدم. سر ستون در نتیجه ضربات پتک مثل میوهٔ رسیده از هم شکافت...
ورود این آثار به پاریس، انجمن علمی فرانسه را مصمم ساخت که امتیاز انحصاری کاوش باستان شناسی را از دولت ایران بگیرد. 
این امتیاز در سال ۱۸۹۵ میلادی به روزگار سلطنت مظفر الدین شاه واگذار شد. طبق قرارداد تمام اشیا و عتیقه هایی که از حفاری در خاک ایران به دست می آمد به طور مساوی بین ایران و فرانسه تقسیم می شد. 
انجمن علمی فرانسه به مدت ۳۲ سال به کاوش در شوش پرداخت و آثار تاریخی بسیاری را به فرانسه منتقل کرد یکی از گران بهاترین این آثار، تندیس بزرگ و برنزی "ناپیر اسو" ملکه ایلام بود که ۱۸۰۰ کیلوگرم وزن و بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت داشت. 
کم کم کشف و خروج چنین آثاری اعتراض روشنفکران ایرانی را برانگیخت و سر انجام در سال ۱۹۲۷ میلادی مجلس شورای ملی امتیاز کاوش باستان شناسی فرانسویان را لغو کرد. اما قلعه ی آنان در شهر شوش همچنان باقی است تا شرنگ افسوس را در دل ایرانیان بریزد و این حس را بر انگیزد که دست کم ۱۰۰ سال دیر رسیدیم.
مادام دیولافوا مطالعات و مشاهدات اجتماعی و یافته‌های باستان‌ شناسی همسرش را به صورت یادداشت‌های روزانه جمع‌آوری کرد و به همراه تصاویری که خود نقاشی کرد در دو کتاب جداگانه انتشار داد.

تصویر مادام ژان دیولافوا را نشان می دهد .