شاهکاری برای تمام فصول مگر میشود یواسای را در چند

شاه‌کاری برای تمامِ فصول. مگر می‌شود «یو.اس.ای» را در چند کلمه خلاصه کرد؟ آن همه شخصیت، تاریخ، خلاقیت مگر قابلِ توصیف‌اند در چند کلمه؟ این بخت را داشتم که در چند هفته‌ی گذشته برای دومین بار این تریلوژی را این بار با ترجمه‌ی علی کهربایی بخوانم و از نو ویران شوم. اول بار رمان را با ترجمه‌ی عالی سعید باستانی خوانده بودم که اتفاقن جلد آخرش سال پیش هم درآمد. اما کهربایی نیز در کارش غوغا کرده. چه از او دو رمان دیگر دوس‌پاسوس را نیز قبلن خوانده بودم. یکی از حُسن‌های مهم ترجمه‌ی جدید انبوه پانویس‌های‌اش است که اگر نباشند عملن به سختی می‌توان‌ رمان را خواند. صدها پانویس مهم که بودن‌شان از نان شب واجب‌تر است. رمان هم که نیاز به تعریف ندارد. شاه‌کاری که جان دوس‌پاسوس بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۶ نوشت. شامل سه بخشِ به هم پیوسته اما مجزا. با نام‌های «مدار ۴۲ درجه»،«۱۹۱۹»، و «پولِ کلان». قصه‌ی تولد آمریکا در ابتدای قرنِ بیست. ده‌ها شخصیت که گاه به هم برخورده و گاه از کنار هم رد می‌شوند. روایت آغاز قرن با محوریت شهر شیکاگو(زادگاه نویسنده). هر فصل با تیترهای خبری مهم آن سال‌ها و البته یک روایت با نام دوربین شخصی (زنده‌گی دوس‌پاسوس) از بقیه جدا شده. قصه‌ی جنگ اول، اتحادیه‌های کارگری، زنانی که رویایی در سر دارند، مردانی که صنایع جدید را می‌سازند، پسران‌ ماجراجو، ملوان‌های اخراجی، خُشکه‌مذهب‌ها، مهاجران و یهودی‌ها، قصه‌ی رکود اقتصادی، مرگ‌های ناگهانی، روایت عوض‌شدن جهان. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها. و آمریکا. آن چیزی که آمریکا را فربه می‌کند. و البته روایت‌هایی از مکزیک و پاریس و لندن. آدم‌های بی‌اهمیت و زن‌های ثروتمند. کارگران و‌ کارمندها. «یو.اس.اِی» خلاصه‌شدنی نیست، اجازه نمی‌دهد. مدام در حال رجوع به واقعیت‌هاست و برای همین هزاران ترانه، کتاب، ماجرا، اتفاق، آدم و رخ‌داد درش حضور دارند و مترجم با استفاده از ده‌ها کتابی که در شرحِ این رمان نوشته آن‌ها را پانویس کرده. خواندن این رمان کاری‌ست بزرگ. معتقدم بسیاری بعد خواندن‌اش روحِ مدرنیسمی را درمی‌یابند که چون یک کُلاژ جزییات حیرت‌انگیز دارد. رمان هیچ قهرمانی ندارد، تنها قهرمان‌اش آمریکاست و نگاه انتقادی نویسنده به آن. به آدم‌هایی که آن را می‌سازند و گاه خُرد می‌شوند. این بار که رمان را پشت هم خواندم و بعد سال‌ها انگار دوباره کشف‌اش کردم. انگار تازه با برخی تکنیک‌های‌اش آشنا شدم و دیدم واقعن یکی از آثار تکرارنشدنی تاریخ ادبیات است برای تمامِ ادوار. تمامِ زمان‌ها و بسیاری از مخاطبان. این رمان میانگین خلاقیت تاریخ ادبیات را افزایش داده.