تفسیر قرآن

نکات تفسیری پیرامون بحث تکرار آیات 10 تا 13 سوره الرحمن

بحث تكرار
در اينجا به مناسبت اولين مورد از موارد تكرار آيه «فباىّ آلاءِ ربّكما تكذّبان» در اين سوره، بحثى پيرامون تكرار ارائه مى گردد.
تكرار مثبت:
براى ايجاد يك فرهنگ، تكرار مسايل، مهم و ضرورى است.
رسول خداصلى الله عليه وآله بارها فرمود: «انّى تارك فيكم الثّقلين كتاب اللّه و عترتى» تا رابطه قرآن و عترت را در ميان مردم محكم سازد.پس از نزول آيه «و امر اهلك بالصّلاة»(62) تا چند ماه رسول خداصلى الله عليه وآله هنگام صبح در خانه فاطمه زهراعليها السلام مى آمد و مى فرمود: «الصّلاة الصّلاة»(63) تا به مردم اعلام كند اهل بيت من همان كسانى هستند كه در خانه على و فاطمه هستند.
در حديث مى خوانيم: دليل چهار مرتبه تكرار «اللّه اكبر» در آغاز اذان، آن است كه مردم از غفلت درآيند ولى هنگامى كه متوجّه شدند، باقى جملات به دو بار تقليل مى يابد.(64)
گاهى حضرت على عليه السلام به خاطر ايجاد حساسيّت در مردم، الفاظى را تكرار مى كردند. چنانكه به فرزندانش وصيّت مى كند: «اللّه اللّه فى الايتام...»، «اللّه اللّه فى جيرانكم»، «اللّه اللّه فى الصلاة»، «اللّه اللّه فى القرآن...»(65) كه لفظ جلاله «اللّه» تكرار شده است.
تكرار نماز در هر شبانه روز، براى آن است كه هر روز گامى به خداوند نزديك شويم. كسى كه از پله هاى نردبان بالا مى رود، در ظاهر، پاى او كارى تكرارى انجام مى دهد ولى در واقع در هر حركت گامى به جلو و رو به بالا مى گذارد. كسى كه براى حفر چاه كلنگ مى زند، در ظاهر كارى تكرارى مى كند، ولى در واقع با هر حركت، عمق چاه بيشتر مى شود. انسان با هر بار نماز و ذكر و تلاوت آيه اى گامى به خدا نزديك مى شود تا آنجا كه درباره پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله مى خوانيم: «دنى فتدلّى فكان قاب قوسين او ادنى»(66) چنان به خدا نزديك شد كه به قدر دو كمان يا نزديك تر شد.
تكرار سفارش به تقوا در هر يك از خطبه هاى نماز جمعه در هر هفته، بيانگر نقش تكرار در تربيت دينى مردم است.
اصولا بقاى زندگى با تنفس مكرر است و كمالات، در صورت تكرار حاصل مى شود. با يك بار انفاق و رشادت، ملكه سخاوت و شجاعت در انسان پيدا نمى شود، همان گونه كه رذائل و خبائث در صورت تكرار، در روح انسان ماندگار مى شوند.
دلايل تكرار در قرآن
تكرار، گاهى براى تذكّر و يادآورى نعمت هاى گوناگون است. نظير تكرار آيه «فباىّ آلاء ربّكما تكذبان»
گاهى براى هشدار و تهديد خلافكاران است. نظير تكرار آيه «ويل يومئذٍ للمكذّبين»(67)
گاهى براى فرهنگ سازى است.

بر گرفته از کتاب الکترونیکی تفسير نور مرکز اطلاع رسانی غدیر