رسول اکرم صلی الله علیه و آله نگاهی به دوزخ افکندم د

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): «نگاهی به دوزخ افکندم، درّه‏ ای دیدم که می‏ جوشید، پرسیدم این درّه جای کیست؟ ندا آمد سه گروه: محتکران، اشخاص دائم الخمر، و دلّالان زنا» 📚 وسائل الشیعة، ج ۱۷ ص ۴۲۶

احتکار از مادۀ «حکر» است، و حکر به معنای ذخیره کردن طعام به امید و انتظار چیزی است. به کسی که این عمل را انجام می دهد «محتکر» گفته می‌شود. به نظر برخی از لغت‌شناسان، احتکار به معنای جمع آوری و نگهداری طعام و آنچه که خورده می‌شود(ارزاق)، به امید گران شدنش؛ است.[1]

دربارۀ احتکار روایات متعددی رسیده است که در چند بخش به برخی آنها اشاره می‌شود.[2]   

الف. احتکار موجب سقوط خصلت‌های انسانی است: امام علی(ع) می‌فرمایند: «احتکار رذیلت(پستی) است».[3] «احتکار خصلت فاجران است».[4] و «رنج رساندن به مردم از راه احتکار، از خصلت‌های مردم جاهل است».[5]

ب. محتکر گنهکار است؛ امام علی(ع): «محتکر اهل معصیت و  گناه کار است ».[6]

ج. محتکر ملعون است؛ پیامبر اسلام(ص) در این باره می‌فرماید: «محتکر ملعون است».[7]

امام موسی کاظم(ع) از پیامبر(ص) روایت می‌کند: «... اگر بنده‏ای به عنوان دزد، به نزد خدا رود، در نظر من بهتر است تا به عنوان «محتکر»، که چهل روز ارزاق را احتکار کرده باشد...».[8]

د. عذاب محتکر در آخرت: پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «نگاهی به دوزخ افکندم، درّه‏ای دیدم که می‏جوشید، (به مالک دوزخ) گفتم: ای مالک! این درّه جای کیست؟ گفت: جای سه گروه: محتکران، اشخاص دایم الخمر، و دلّالان زنا».[9]

به طور مسلّم، احتکار در شرع مقدّس نهی شده است. عدۀ زیادی از فقها نیز حکم به تحریم آن داده‌اند،[10]اگرچه برخی دیگر، دلایل حرمت را کافی ندانسته و حکم به کراهت داده اند.[11] اما در هر صورت برخی از مجازات‌های محتکر (مانند به فروش گذاشتن اموال احتکار شده) مورد اجماع علما است.[12]

اگرچه حرمتِ احتکار بر اساس آنچه در روایات آمده و نظر مشهور هم همان است، فقط در غلّاتِ چهارگانه و در روغن حیوانی و روغن نباتی است که طبقات مختلف جامعه به آن نیاز دارند؛

 ولی حکومت اسلامی هنگامی که مصلحت عمومی اقتضا کند، حق دارد از احتکار سایر احتیاجات مردم هم جلوگیری کند و اجرای تعزیر مالی بر محتکر در صورتی که حاکم صلاح بداند، اشکال ندارد.[13]

پی نوشت :
 
[1]. لسان العرب،ج 4، ص 208
[2]. الحیاة، ج 5، ص 623،
[3].  تصنیف غرر الحکم ص 361،
[4]. تصنیف غرر الحکم ص 361.
[5]. همان.
[6]. دعائم  الاسلام ج 2، ص 35
[7]. الکافی، دار الحدیث، ج 10، ص 60
[8]. من لا یحضره الفقیه ج 3، ص 159
[9]. وسائل الشیعة، ج 17، ص 426
[10]. کتاب البیع ، ج ‏3، ص 611
[11]. غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج ‏2، ص 32،
[12]. همان.
[13]. توضیح المسائل (محشّی)، ج ‏2، ص 1027

مطالعه بیشتر در :

https://www.ziaossalehin.ir/fa/tags/احتکار